لعیا نورانی زنوز/ در آستانه شب چله، که یکی از مهم‌ترین مناسبت‌های فرهنگی و اجتماعی در ایران به شمار می‌آید، صدای نگران‌کننده‌ای از گوشه و کنار کشور به گوش می‌رسد. امسال، مردم نه تنها با نگرانی در مورد هزینه‌ها و گرانی‌های بی‌سابقه مواجه‌اند، بلکه کیفیت شب یلدا و تجربه‌ای که همیشه به عنوان شبی پر از شادی و دورهمی‌های خانوادگی شناخته می‌شود، تحت تأثیر قرار گرفته است.
آمارهای نگران‌کننده از میزان تورم
گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد در استان آذربایجان غربی تورم بالاتر از میانگین کشوری است، به طوری که این استان در دومین ماه پاییز همچون مهر امسال، در صدر استان‌هایی با بیشترین تورم سالانه قرار دارد و این امر به‌وضوح بر قدرت خرید مردم اثر گذاشته است. همچنین براساس آمارهای رسمی، قیمت مواد غذایی، به ویژه میوه و تنقلات، در زمان نزدیک به شب یلدا به طور چشمگیری افزایش یافته است. بسیاری از خانواده‌ها در خرید خشکبار، میوه و شیرینی‌های مرسوم در این شب با دشواری‌های زیادی مواجه‌اند. به عنوان مثال، قیمت هندوانه که همیشه یکی از میوه‌های اصلی شب چله بوده، نسبت به سال قبل تقریبا دو برابر شده است.
مردم چه می‌گویند؟
در کوچه‌ها و بازارها، شنیدن از حال و روز مردم تصویر غم‌انگیزی از روحیه جامعه ارایه می‌دهد. بسیاری از مردم از هزینه‌های بالای زندگی و توان پایین خرید خود صحبت می‌کنند و این مسئله به دغدغه‌ای جدی تبدیل شده است.
(زهرا_ ع) یکی از زنان خانه‌دار در گفتگو با خبرنگار ما می‌گوید: سال‌ها بود که هر سال در این شب میوه و آجیل می‌خریدیم، اما امسال ناچار شدیم که تنها به خرید چند میوه ساده قناعت کنیم. دیگر توان خرید چیزهای معمولی را هم نداریم.
این وضعیت نه تنها بر روی خریدها تأثیر گذاشته، بلکه همچنین بر روی جشن و شادی شب یلدا نیز سایه افکنده است. خانواده‌ها به جای برگزاری دورهمی‌های بزرگ، به برگزاری جشن‌های کوچک و محدودتر ترجیح می‌دهند.
جوانی دیگر که دانشجوی رشته کارشناسی ارشد جامعه شناسی است، می‌گوید: ما در شب یلدا همیشه دور هم جمع می‌شدیم و از تنقلات و میوه‌ها لذت می‌بردیم، اما حالا به خاطر گرانی‌ها این جمع‌ها کوچک‌تر شده و کلا رنگ و بوی جشن گرفته است.
*وعده‌های مسئولان و ناامیدی مردم
در راستای اجرای طرح نظارت بر قیمت کالاها ویژه شب یلدا، ادارات مربوطه اقداماتی را برای کنترل و مدیریت قیمت‌ها در بازار آغاز کرده‌اند. این طرح به منظور جلوگیری از افزایش غیرمنطقی قیمت‌ها و تأمین مایحتاج اساسی شهروندان طراحی شده است.
نهادهای نظارتی با برنامه‌ریزی‌های دقیق، بازار را تحت نظر دارند و بازرسان به طور فعال در فروشگاه‌ها و بازارها حضور می‌یابند تا از رعایت قیمت‌های مصوب اطمینان حاصل کنند. همچنین، در صورت مشاهده تخلفات، اقدامات قانونی لازم صورت می‌گیرد.
مدیرکل تعزیرات حکومتی آذربایجان غربی در گفتگوی اختصاصی می‌گوید: طرح نظارتی ویژه شب یلدا از ۱۷ تا ۳۰ آذرماه سال جاری همزمان با سراسر کشور در نیز اجرا می‌شود.
به گفته حسین نجف‌زاده، در این طرح تعزیرات حکومتی به همراه سایر دستگاه‌های نظارتی در قالب گشت های مشترک با حضور میدانی در سطح بازار از مراکز تهیه و توزیع کالاهای مورد نیاز این شب شامل میوه، شیرینی، آجیل و خشکبار، گوشت، مرغ و ماهی نظارت می‌کنند.
او متذکر می‌شود: در صورت مشاهده تخلف در واحدهای صنفی، با تشکیل پرونده و رسیدگی خارج از نوبت، در کوتاه‌ترین زمان ممکن رسیدگی و با متخلفان به اشد مجازات قانونی برخورد می‌شود.
نجف‌زاده تاکید می‌کند: این طرح با رویکرد پیشگیرانه در حمایت از حقوق مصرف کنندگان، کنترل بازار و تشدید نظارت در تنظیم بازار و جلوگیری از گرانفروشی، کم‌فروشی، احتکار، درج نکردن قیمت و عدم ارائه فاکتور با حضور روسای شعب سیار و با همکاری دستگاه‌های نظارتی جهاد، صمت، بهداشت و اتاق اصناف انجام می‌شود.
اداره کل صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی هم طرحی برای نظارت قیمت کالاهای اساسی ویژه شب چله اجرا می‌کند.
معاون نظارت و بازرسی اداره کل صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی می‌گوید: با توجه به نزدیکی شب یلدا و افزایش نامتعارف قیمت برخی اقلام غذایی و میوه و آجیل، طرح نظارتی ویژه شب یلدا در استان از 17 آذر اجرایی می‌شود و تا ۳۰ آذرماه ادامه دارد.
ایرج مرندی می‌افزاید: در طرح نظارتی ویژه شب یلدا انواع آجیل، شیرینی و میوه از حیث موجودی، قیمت و نحوه عرضه مورد نظارت قرار گرفته و با هرگونه تخلف احتمالی برخورد می‌شود.
وی با بیان اینکه در قالب این طرح 31 تیم دو نفره در سطح استان بر بازار نظارت دارند، می‌افزاید: مردم در ایام طرح نظارتی شب یلدا می‌توانند در صورت شکایت از واحدهای عرضه آجیل و یا میوه و تره‌بار با شماره تلفن ۱۲۴ تماس گرفته و نسبت به ارائه شکایت خود اقدام کنند.
هر چند این خبرها منتشر می‌شوند اما بسیاری از مردم به این وعده‌ها اعتقادی ندارند و آن‌ها را در عمل بدون نتیجه می دانند. برخی از کارشناسان اقتصادی نیز تأکید می‌کنند که روش‌های کنترلی فعلی نمی‌تواند به بهبود واقعی اوضاع کمک کند و به جای آن، نیاز به برنامه‌ریزی‌های بنیادی و ساختاری در اقتصاد وجود دارد.
تأثیرات روحی و روانی این شرایط بر جامعه نیز غیرقابل انکار است. احساس ناامیدی و یأس در میان مردم گسترش یافته و موجب کاهش امید به آینده شده است. بسیاری از افراد به‌جای لذت بردن از این شب خاص، با غم و اندوه به قدرت پایین خرید و مشکلات اقتصادی فکر می‌کنند. این امر می‌تواند به کاهش نشاط اجتماعی و همبستگی فرهنگی منجر شود.
در چنین شرایط سختی، اگرچه مردم با چالش‌های بسیاری روبرو هستند، اما هنوز هم نشانه‌هایی از همبستگی و کمک به یکدیگر در جامعه مشاهده می‌شود. در بسیاری از مناطق، گروه‌های خیریه و اجتماعی برای کمک به خانواده‌های نیازمند فعال شده و تلاش می‌کنند با ارائه میوه و تنقلات شب یلدا، اندکی از بار غم و اندوه آنان بکاهند. این اقدامات نشان می‌دهد که با وجود مشکلات اقتصادی، روح همکاری و حسن‌نیت همچنان در دل‌های مردم زنده است.
کوتاه‌سخن اینکه، از آنجائیکه شب چله سمبل پیوندهای خانوادگی و فرهنگی و فرصتی برای تجدید دیدارها و صمیمیت‌های خانوادگی است، امیدواریم که با بهبود شرایط اقتصادی و حمایت از اقشار آسیب‌پذیر، بتوانیم در سال‌های آینده شاهد جشن‌های پرطراوت‌تری باشیم و این شب همواره آکنده از شادی و محبت باقی بماند.