محمدعلی خالق‌نژاد/ عفاف و حجاب همواره بخشی عمده از رسالت انبیاء و اولیاء الهی و علماء دینی بوده است زیرا حفظ حجاب و عفاف به حذف بسیاری از گناهان کمک می‌کند و رعایت حجاب اسلامی، به تهذیب و تزکیه نفس و ملکات نفسانی پرداخته و قرب الهی را نصیب انسان می‌سازد. مسئله حجاب که یک دستور دینی است و از مسائل مهم جامعه ماست و با بسیاری از مسائلی پیوندخورده دارای ابعاد سیاسی، اجتماعی،اقتصادی و فرهنگی می باشد. این مسئله از آن جهت که خطابش با زنان است، به نیمی ازجمعیت جامعه مربوط می باشد و از آن جهت که در تنظیم روابط زن و مرد نقش چشمگیری ایفا می کند به همه افراد جامعه مربوط می شود حجاب به معنای پوشش بیرونی و عفاف به معنا پوشش درونی است. این دو عامل باعث سلامت جامعه است و در صورت نبود این دو، موجب به وجود آمدن مشکلات و اثرات مخرب زیادی درجامعه خواهد شد بنابراین رعایت و ترویج عفاف و حجاب در جوامع اسلامی یکی از دغدغه‌های امروز جامعه اسلامی به شمار می‌رود به طوری که یکی از موضوعات حساس در جنگ نرم نیز همین موضوع حجاب وعفاف می باشد که از سوی مقام معظم رهبری و بسیاری از علمای دینی بارها مورد تأکید قرار گرفته است.
نتایج نشان داده که در عرصه حاضر عفاف و حجاب نه تنها از ارکان و عوامل اصلی پیشرفت و توسعه هر کشوری محسوب شده بلکه بقاء و دوام هر جامعه ای نیز در گرو حفظ و رعایت عفاف و حجاب می باشد.
بعضي گمان كرده اند كه حجاب اسلامي از آن جا كه لغت حجاب به معني پرده است يعني در پرده بودن زن !
و حجاب يعني «پرده نشيني» وزن خوب زني است كه هميشه درخانه وپشت پرده باشد و بيرون نيايد! همين تلقي از حجاب موجب افراط گری‌هایی هايي شده و نيز موجب شده تا بعضي كه از انديشه قرآني اطلاع کافی ندارند و يا دارند و خود را به تغافل و تجاهل مي زنند تا حجاب را به «پرده نشيني» تعبير كرده و به آن حمله كنند. لذا در نوشتار حاضر هرجا لفظ حجاب به كار مي‌رود معني اصطلاح آن مدّنظر است يعني پوشش نه معني لغوي آن يعني پرده.
*اهمیت عفاف و حجاب از منظر قرآن
در لزوم رعایت عفاف و حجاب همین بس که خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرمایند:
«یا ایها النبی، قل لازواجک و بناتک و نساء المؤمنین یدنین علیهنّ من جلابیبهنّ ذلـک ادنی ان یعرفن فلایؤذین و کان الله غفوراً رحیماً؛ ای پیامبربه زنان و دختران خود و به زنان مؤمن بگو روسری‌های بلند بر خود بیفکنند، این عمل مناسب‌تر است، تا (به عفت و پاکدامنی) شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند و خداوند آمرزنده‌ی مهربان است».(سوره‌ی احزاب،آیه‌ی 59)
جهت روشن تر شدن مطلب ابتدا اشارتی به مفهوم حجاب می‌رود.
*مفهوم حجاب
همچنانکه در سطور بالا قید شده حجاب، در لغت به معنای مانع و پرده و پوشش آمده است. حجاب، به معنای پوشش اسلامی بانوان، دارای دو بعد ایجابی و سلبی است. بعد ایجابی آن، وجوب پوشش بدن و بعد سلبی آن، حرام بودن خودنمایی به نامحرم است و این دو بعد باید در کنار یکدیگر قرار گیرند تا حجاب اسلامی محقق شود. گاهی ممکن است یک بعد باشد ولی دیگری نباشد که در این صورت، نمی‌توان گفت که حجاب اسلامی محقق شده است.
اگر به معنای عام، هر نوع پوشش و مانع از وصول به گناه را حجاب بنامیم، حجاب می‌تواند اقسام متفاوتی داشته باشد من جمله: حجاب ذهنی، فکری، روحی و روانی. علاوه بر این، در قرآن از انواع دیگر حجاب که در رفتار خارجی انسان تجلی می‌کند، نام برده شده است مثل: حجاب و پوشش در نگاه به مردان و زنان در مواجهه با نامحرم توصیه شده است.
پوشش، معرّف شخصیت و عفت زن مؤمنه است و موجب می‌گردد که افراد لاابالی جرأت نکنند به او جسارت کرده و به دید شهوت و هوسرانی به اوبنگرند. این آیه، بیان می‌دارد: زنان مؤمن برای اینکه مورد آزار افراد هرزه قرار نگیرند، به گونه‌ای خود را بپوشانند که زمینهای برای بی‌حرمتی به آنها فراهم نگردد.
خداوند در این آیه ابتدا فلسفه‌ی حجاب را تبیین می‌کند و با تهدید و زور، دستور حجاب را مطرح نمی نماید و سپس به بیان الگوی عملی پوشش که پوشش خاص آن زمان بوده است، اشاره می کند. در اینجا، می‌توان نتیجه گرفت که برای ایجاد فرهنگ حجاب و پوشش مناسب در جامعه، باید ابتدا پایه‌های اعتقادی و بینش افراد را نسبت به این موضوع محکم کنیم و این، یعنی نهادینه سازی باورهای درست و فرهنگ‌سازی دقیق بنابراین، تهدید و اجبار، هیچ گاه به عنوان اولین راهکاراثربخش نخواهد بود.
این آیه، به پیامبر(ص) فرموده است که ابتدا به زنان و دختران خود و بعد به زنان مؤمن بگو که حجاب را رعایت کنند. یعنی؛ در امر به معروف و نهی از منکر اول از خودی‌ها و نزدیکان شروع کنیم، سپس به سراغ دیگران برویم. همچنین در احکام الهی، تفاوتی میان همسران و دختران پیامبر، با دیگر زنان وجود ندارد و احکام دینی، باید مورد توجه و استفاده‌ی همه قرار گیرد.
در ادامه نگاهی به اهمیت عفاف و حجاب در نهضت عظیم امام حسین (ع) خالی از لطف نخواهد بود.
*حجاب و نهضت عاشورا
همگان می دانیم که در نهضت عاشورا نيز زنان حضوري جدي ونقشي عظيم دارند درعين عفاف آزرم و با شكوه پوشش.
آنان در اوج مصائب و سختي‌ها حريم عفاف و حجاب را پاس داشتند و به آخرين وصيت پيشواي بزرگ شهامت، معلم بي بديل شهادت امام حسين (ع) را در آستانه رفتن به ميدان نبرد آويزه گوش قرار دادند كه فرمود: آماده مصيبت باشيد لباس‌هاي (روي) خود را بپوشيد بدانید خدا حامي شماست و از شما محافظت مي‌كند و از شرِّ دشمنان نجاتتان مي‌دهد وعاقبت امورتان را ختم به خيرمي‌سازد ... بنگريد امام حسين(ع) در آخرين لحظات حيات، زنان را به حجاب و پاس داشتن حرمتشان سفارش مي‌كند. آنان نيز چنين مي دانستند كه غداره بندان سپاه يزيد و آزمندان و بدسگالان ارتش بني اميه اسير زرق و برق دنيایند لذا زيورآلات خود را به سوي آنان پرتاب كردند تا در پي غارت آنان قدري بياسايند. خانم زينب سلام الله علیها كه پيام آور اين حماسه وقافله سالار اين نهضت است در كوفه و براي بيداری وجدان‌ها و لرزاندن دل‌ها و به هوش آوردن خفتگان، در عين عفاف و حجاب کامل سخن گفت: كلام حضرت زينب (س) و منش والا و به هنگام سخن گفتن ایشان به گونه اي بود كه گفتند:
به خدا سوگند هرگز زن با آزرمي را نديدیم كه از زينب شيواتر سخن بگوید. آن حضرت با همه شكوه و شهامت در مجلس يزيد بپا خاست و پرده دري آن مدعي خلافت را بر سرش كوفت و فرياد زد كه: آيا عدالت همين است كه زنان و كنيزان خود را در پس پرده بنشاني و دختران رسول خدا (ص) را در مجلس بيگانگان برپا بداري. پرده زنان ما را هتك كردي و نقاب از چهره شان به غارت بردی...
هر پدیده ای علل عواملی دارد و حجاب و عفاف نیز از این قاعده مستثنی نیست لذا نگاهی گذرا به برخی علل و عوامل موجده بی حجابی و بدحجابی در جوامع اسلامی می اندازیم.
*عوامل بدحجابي و بي‌حجابي
بي حجابي پديده اي است اجتماعي كه براي رسيدن به عوامل و علل آن بايد با نگاهي اجتماعي مسائل و زمينه هاي آن را كاويد. اين بحث از جهات مختلفي قابل توجه است و بي‌گمان در چگونگي پيدايش و رشد و گسترش آن نمي توان به يك يا چند عامل بسنده كرد. چنانكه راه‌حل‌هاي اين معضل اجتماعي را نيز نمي‌توان ساده انگارانه در مطالبي محدود کرد لذا چند عامل موثر در بی حجابی و بدحجابی به اختصار عبارتند از :
-تلاش استعمار در زدودن پوشش اسلامی
-دگرگون سازی ارزش ها
-الگوهاي نا هنجار
-خلأهاي درونی
فعال رسانه ای و کنشگر سیاسی
انتهای پیام/