دریاچه ارومیه، بزرگ‌ترین دریاچه فوق اشباع از نمک جهان در شمال غرب ایران در خطر خشک‌شدگی قرار دارد که از بزرگترین معضلات زمین شناختی کشور محسوب می‌شود. بررسی علل کاهش ناگهانی تراز این دریاچه، هم‌اکنون موضوع پژوهش‌های حاضر است. در سال‌های اخیر به دلیل ورود حجم آب کم از رودخانه‌ها و کمبود بارش منطقه‌ای حیات این دریاچه در معرض تهدید جدی قرار گرفت.

ایران در طول بازه‌های زمانی دستخوش خشکسالی‌های وسیعی بوده و دریاچه‌های کم عمق از قبیل دریاچه مهارلو، میرآباد، زریوار به کرات خشک شده‌اند، اما دریاچه ارومیه در آن بحران‌های خشکسالی به جز در نواحی کرانه‌ای، هرگز خشک نشده بود. این حوضه آبریز با مساحت ۵۲ هزار کیلومتر مربع و میانگین بارش ۲۰۰ تا ۹۰۰ میلی متر، حجم آبی در حدود ۲۲ میلیارد متر مکعب بارش در سطح حوضه را دارا است.

فاز عمده خشکی دریاچه ارومیه از حدود ۱۳ هزار سال قبل آغاز شده که آن را می‌توان به خشکسالی عمده آخرین عصر یخچالی که با کاهش رطوبت و پایین رفتن تراز آب دریاچه‌های شمال افریقا و جنوب آسیا توام بوده است، نسبت داد؛ بنابراین عامل مهم در کاهش تراز آب امروزی دریاچه ارومیه عوامل انسانی می‌تواند باشد چرا که جهت تامین نیاز‌های کشاورزی و انسانی به آب شیرین، سد‌های زیادی با حجم ذخیره حدود ۳ میلیارد متر مکعب در روی بستر رودخانه‌های اصلی دریاچه احداث شده است. با عنایت به کاهش مساحت حوضه آبریز دریاچه و ورود میزان آب در نظر گرفته شده به دریاچه، احیای کامل دریاچه به وضع طبیعی قبلی بعید به نظر می‌رسد.

*مطالعه پهنه آبی دریاچه ارومیه در بازه زمانی 46 ساله

به تازگی با استفاده از فناوری سنجش از دور و تصاویر ماهواره‌ای روند تغییرات پهنه آبی دریاچه ارومیه در بازه‌های زمانی مختلف، مطالعه و بررسی شده است. در این مطالعات؛ در سال ۱۳۵۵ سطح آب این دریاچه در حد معمول قرار داشته و جزیره اسلامی را در این دریاچه در قالب جزیره قابل مشاهده است. دریاچه ارومیه در این تاریخ پهنه آبی به وسعت ۵۲۵۱ کیلومتر مربع داشته است.

در تصاویر مربوط به سال ۱۳۷۷ سطح این دریاچه باز هم گسترده‌تر شده است. دریاچه ارومیه در این تاریخ پهنه آبی به وسعت ۵۵۶۵ کیلومتر مربع داشته است. اما در تصویر مربوط به سال ۱۳۹۴ این دریاچه به شدت رو به خشکی رفته و تنها بخش کوچکی از آن، (در بخش شمالی) به میزان کمی دارای آب است. پهنه آبی دریاچه ارومیه در این تاریخ وسعتی در حدود ۶۴۱ کیلومتر مربع داشته است.

در سال ۱۳۹۸ باز هم این دریاچه آبگیری کرده و پهنه آب در آن گسترش داشته است. پهنه آبی دریاچه ارومیه در این تاریخ وسعتی به میزان سه هزار و 635 کیلومتر مربع داشته است. اما پس از گذشت سه سال، در سال ۱۴۰۱ آب موجود در دریاچه ارومیه به شدت تبخیر شده و پهنه‌های آبی باقی مانده، عمق بسیار کمی دارد. دریاچه ارومیه در این تاریخ دارای پهنه آبی به وسعت ۲۷۴ کیلومتر مربع است.

کد خبرنگار: 983125

انتهای پیام/