شهین غریب بیدادرس/ چهارشنبه آخرسال رسمی کهن است که غبار بی مهری روی آن را پوشانده؛ آداب و سنن زیبای او کمرنگ شده و جای آتش ساده را نارنجک های دست ساز و حشتناک پرکرده است؛ روزی که باید شادی و نشاط بر شهر و روستا حکمرانی کند، صدای مهیب انفجارها گوش را کر می کند و پس از چند ساعت خبری ناگوار خانواده ای را داغدار می کند.
کوچه پس کوچه های شهر را کیسه های ترقه های دست ساز به آتش می کشد و این رسم کهن را ماتم زده می کند؛ صدای هلهله و هیاهو در هر کوچه پس کوچه ای به گوش می رسد؛ کودک و بزرگ بی آنکه به عواقب آنچه انجام می دهند فکر کنند، هولناک ترین آتش را در هزاران نقطه شهر و روستا برپا می کنند.
صداهای مهیب هرجانی را به لرزه در می آورد و چه بسا موجب وحشت افراد شده و سرنوشت بسیاری را تغییرداده و سلامتیشان را غارت می کند و بر تعداد قطع عضو های جامعه اضافه می کند چنانکه با نگاهی به افراد ترقه به دست آنچه می بینیم، تاسف بار است.
اگرچه عضوی از بدن خود را دست داده است و بی نصیب از سلامتی شده و همیشه دست به جیب در خیابان راه می رود و برخی دلیل دست به جیب بودن او را به لوطی بودنش نسبت می دهند اما شهروندی می گوید دستهایش ۲ سال قبل از مچ قطع شده و ساکن یکی از مناطق پایین ارومیه است اما همچنان به شیوه های مختلف به کارش ادامه می دهد و همچنان ترقه و نارنجک و بمب دست ساز تهیه می کند.
صدای مهیب نارنجک و ترقه تنها یک قربانی نداشته بلکه خانمی که امروز قدرت تکلم ندارد و روزگاری است غریبانه عمر خود را سپری می کند، در مسیر بازگشت از مدرسه صدای مهیب ترقه و نارنجک دست ساز شوکی به او وارد کرده و برای همیشه قدرت صحبت کردن را از او گرفته است؛ او قربانی شده است قربانی هیجانهای تاسف بار و دیوانه وار و انسانهایی که کمر به نابودی رسوم کهن این سرزمین بسته اند.
اما ماجرا به اینجا ختم نمی شود با وجود تذکر نیروی انتظامی و مسوولان، همچنان فروشندگان و خریداران مواد منفجره به کارخود ادامه می دهند و به تاراج سلامتی مردم می پردازند و چهارشنبه که می رسد حتی یک روز مانده به آن و برخی، از مدتها قبل بساط مواد منفجره جلوی مغازه هایشان پهن می کنند و خواسته و ناخواسته جان می گیرند و اندوه می فروشند.
چهارشنبه سوری زیباترین آیین ها را در خود جای داده است و آداب و رسومش قدمتی دیرینه دارد؛ از هدیه فرستادن به تازه عروس گرفته تا خواهر و مادر، سفره شب چهارشنبه، غذاهای زیبا و خوش رنگ، بازی های بومی و سنتی، شال ساللاماق (شال اندازی) رفتن به در خانه همسایه و هدیه گرفتن و با هیزم های جمع شده از سال قبل آتش افروختن و به آرامی از سوی آن پریدن. اما امروز این آیین ها کمرنگ شده از روی آتش نمی پرند بلکه جان خود را به آتش می اندازند و چشم خود را به بمب های دست ساز می دهند و شادی را از این روز و سال غارت می کنند.
دیگر خبری از آن آتش ها و سفره ها نیست؛ اگرچه برخی در میان هیاهوی دیوانه وار جهل نوین همچنان این سنت را پاس می دارند اما باز سایه سنگین هراس بر سر این روز جولان می دهد.
*چهارشنبه سوری از مسیر اصلی خارج شده است
جامعه شناس و استاد دانشگاه ارومیه ای چهارشنبه سوری اصیل را فراموش شده دانسته و می گوید: آنچه می بینیم هیچ سنخیتی با اصل و ریشه این روز ندارد؛ مردم آتش روشن می کردند معمولی و آرام کنار آن حلقه زده و به گفت و گو و شادمانی می پرداختند نه چشمی کور می شد و نه پایی قطع.
محمد اصغری ادامه می دهد: این روز از مسیر خود خارج شده است و به جای نشاط بخشیدن جان می گیرد و برخی از سودجویان و فرصت طلبان برای کسب درآمد از مدت ها پیش در مخفیگاههای خود اقدام به ساخت مواد منفجره کرده و کودکان و نوجوانان را فریب داده و شیرینی این روز را به کام مردم تلخ می کنند.
وی افزود: عدم آگاهی بخشی و بی تفاوتی بسیاری از خانواده ها و چه بسا استقبال خود افراد بزرگسال از مواد منفجره دست ساز، آسیب بزرگی به سلامت جامعه و همچنین این رسم اصیل می کنند.
اصغری اظهار کرد: همه می دانند و تاریخ عریض و طویل ایران زمین و آذربایجان غربی این مهم را بیان می کند که چهارشنبه سوری توام با سنت های به یاد ماندنی، رفع کدورت ها، تازه کردن دوستی ها و رفتن به استقبال عید است.
وی گفت: آتش افروختن نماد روشنایی در تاریخ این سرزمین است اما به شکلی ساده و دوست داشتنی؛ اما سالهای متمادی است با وجود تاکیدات و توصیه ها همچنان در این روز و حتی یک روز مانده به آن وقوع حوادث تلخ، شادی را از این روز می گیرد.
*اجازه ندهیم فرهنگ غلط بر رسم کهن سایه بیفکند
یک دانشجوی پزشکی ارومیه ای اظهار می دارد: اجازه ندهیم فرهنگ غلط بیگانه بر این رسم کهن سایه بیفکند و زیبایی آن را غارت کند در هیچ کجای این رسم کهن، چنین رفتاری وجود نداشته و نباید باشد.
امیرحسین رضایی ادامه داد: آگاه سازی و آشنا ساختن جوانان از همان مدارس آغاز شود و نوجوانان و جوانان با آداب و سنن واقعی این روز آشنا شده و فریب فرصت طلبان را نخورند.
وی اظهارکرد: به نظر می رسد چهارشنبه سوری را از مسیر اصلی خود خارج کرده و در وادی نا ایمنی قرار داده و با ساختن فضای ناامن به جای شاد کردن مردم آرامش آنها را نشانه گرفته اند.
این دانشجوی پزشکی با بیان اینکه چهارشنبه سوری رسم ماندگار و دیرین آذربایجان و ایران است، افزود: این رسم کهن مودت و دوستی را توصیه کرده و جامعه را به سمت یکدلی و محبت سوق می دهد.
این دانشجوی پزشکی افزود: حوادث ناگوار این روز، سلامت نوجوانان و حتی عابران را هدف قرار داده و برای آنان سرنوشتی رقم می زند که تلخ و تاسف بار است و مهمتر از همه امکان ادامه زندگی برای آنان سخت می شود.
*تعیین محلی برای جشن چهارشنبه سوری
استاددانشگاه و پژوهشگر ارومیه ای نیز معتقد است: محلی برای برگزاری این جشن توسط دستگاههای مربوطه تعیین شود و اجازه داده نشود مواد منفجره شهر را مورد هدف خود قرار دهد.
زینب محمدی ادامه داد: چهارشنبه سوری تبدیل به روزی شده که در آن روز جرات بیرون آمدن از خانه رانداریم و چه بسا تا دو روز هم باز از ترس قرار گرفتن در معرض مواد منفجره ترجیح می دهیم درخانه بمانیم.
وی که صاحب سه فرزند است، ادامه می دهد: اگر عضوی از بدن کودکم قطع شود چه کسی پاسخ خواهد گفت؟ هم فرزندم و هم خودم در آتش اندوه و غربت خواهیم سوخت.
این استاد دانشگاه افزود: بسیاری از والدین بی تفاوت نسبت به فرزندانشان هستند و توجهی به کارهای آنها نمی کنند و همین امر باعث می شود نوجوان و جوان و حتی بزرگسال دراین روز آسیب ببینند.
وی افزود: شنیدن خبرهای مصدومیت، فوتی و قطع عضو هول و هراس را بر جانمان مستولی می کند و ترس جایگزین شادی می شود.
محمدی افزود: چهارشنبه سوری رسمی به یادگار مانده از نیاکان است و برگزاری زیبای آن و سنت های آن باید برای جامعه به ویژه به نسل جوان تبیین شود.
چهارشنبه سوری رسمی کهن با آیین های زیباست و باید نویدبخش شادی و امید باشد اما سالهاست تحریف شده و خسارات مالی تحمیل کرده و آسیب‌های جسمی بی شماری وارد می کند.
چهارشنبه سوری یا "چرشنبه بایرامی" رسم دیرین سرزمین رنگین کمان اقوام و ادیان است و آیین های آن قدمتی دیرینه دارند.
طبق سنت‌های قدیم چهارشنبه هفته اول اسفند را «چیلّهَ قووان» (بیرون راندن چله) یا «یالانچی چارشنبه» یعنی چهارشنبه دروغگو، دومین چهارشنبه را «کوله چارشنبه» (چهارشنبه کوتاه)، سومی را «موشتولوقچی» (چهارشنبه مژده آور) یا قره چهارشنبه و چهارمین را «آخیر چارشنبه» (چهارشنبه آخر) می‌گویند.
رسم آب پاشان یا پاشیدن آب به روی یکدیگر نیز چشم روشنی و سعادت و خوشبختی برایفرد به همراه دارد و از آن به عنوان «آیدینلیق» یاد می‌کنند به همین سبب در برخی از روستاهای ترک زبان قبل از فرا رسیدن چهارشنبه آخر سال یا هر موقع از روز تحویل سال، اگر بتوانند بر روی هم آب می‌پاشند تا بر اساس باورهای خود در سال جدید سعادتمند و خوشبخت شوند.
انتهای پیام/