لعیا نورانی زنوز/ چهارشنبه 22 تیرماه بود که خبر افزایش قیمت دارو از صبح پنجشنبه 23 تيرماه در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد. دقايق پاياني شامگاه چهارشنبه نیز وزير بهداشت در بخش خبري «شبكه خبر» تلويزيون از آغاز اجراي طرح «داروياری» خبر داد، سپس در برنامه شامگاهي «صف اول» كه از شبكه خبر پخش مي‌شد، وزير بهداشت به تفصيل در مورد اين طرح توضيح داد.

این اولین بار نیست که دولت طرحی را بدون پیوست رسانه‌ای اجرا می‌کند. با پیوست رسانه‌ای و فرایند اطلاع‌رسانی درست، شفاف و بهنگام است که یک طرح می‌تواند اثرگذاری، مشروعیت و مقبولیت در عرصه افکار عمومی داشته باشد، اما گویا اعتقادی به این وجود ندارد که رسانه‌ها و ارتباطات از جمله مهمترین معیارهای توسعه و پیشرفت جوامع به شمار می‌آیند و تأثیرگذاری آنها تا جایی است که اولویت ذهنی و رفتاری انسان‌ها را تعیین می‌کنند و در جهت‌دهی به دیدگاه‌ها و نگرش‌های مردم نقش بی‌بدیلی دارند.

در هر حال اجرای این طرح نیز در سکوت خبری آغاز شد و مردم در کنار نگرانی‌های ریز و درشت دیگر در دایره اظهارنظرهای ضد و نقیض ایستاده‌اند و نگرانند مبادا روزی بیماری سراغ شان بیاید، کارشان به دوا و درمان بیفتد و دست به دامن تامین دارو از داروخانه‌ای شوند هرچند که دولتی‌ها می‌گویند دارو گران نمی‌شود و مردم نگران نباشند.

طبق وعده مسوولان با اجرای طرح دارویار، قیمت داروهایی که با نسخه پزشک برای بیمار تجویز می‌شود، نباید هیچ افزایش قیمتی داشته باشد تنها خرید دارو به صورت آزاد و بدون نسخه شامل افزایش قیمت خواهد بود.

اما مشاهدات میدانی از تعدادی از داروخانه‌های شهر نشان می‌دهد مردم همچنان با گرانی و کمبود دارو دست و پنجه نرم می‌کنند.

* وضعیت دارو مطلوب نیست

مسئول داروخانه‌ای در خیابان خیام شمالی (خان باباخان) ارومیه می‌گوید که وضعیت دارو مطلوب نیست، با کمبود برخی داروها مواجه هستیم و وقتی پاسخ منفی به مشتریان‌مان می‌دهیم و با این جمله که دارو نداریم، مشتری ناامید از داروخانه بیرون می‌رود.

بحث گران‌شدن دارو هم به مشکلات افزوده است، هنوز حرفش تمام نشده که مرد جوان گوشی‌اش را به متصدی نشان می‌دهد و می‌گوید این دارو موجود است؟

متصدی نگاهی می‌کند و قیمت آن را 230 هزار تومان اعلام می‌کند. بیمار می‌گوید: پیش از این با قیمت 60 هزار تومان دریافت می‌کردیم.

مسوول داروخانه مجدد صحبت‌های قبلش را تکرار می‌کند و پیشنهاد می‌دهد یک ورق را به صورت آزاد تهیه کند تا مشکلی برای بیمار پیش نیاید و بعدا با نسخه پزشک مراجعه کند.

بیمار دیگری نسخه پزشک را در اختیار متصدی داروخانه قرار می‌دهد پس از چند دقیقه به او پاسخ داده می‌شود که متاسفانه چون دارو خارجی است، در سیستم ثبت نشده لذا اگر تهیه آن ضروری است باید به صورت آزاد خریداری کند.

بیمار می‌گوید، قیمت آنها بین ۵۰۰ هزار تومان تا یک میلیون است و تامین آنها برای خانواده ما دشوار است، سپس داروخانه را ترک می‌کند.

متصدی داروخانه ادامه می‌دهد: سال گذشته داروها با افزایش ۱۰ تا ۱۵درصدی روبه‌رو بوده است، به‌عنوان نمونه قرص «ناپروکسن» که در دوران پیک کرونا پرمصرف بود، در گذشته قیمت هر ورق آن چهارهزار تومان بود، ولی هم‌اکنون قیمت آن به 28 هزار تومان افزایش پیدا کرده است.

او با اظهار تاسف اظهار می‌دارد که کمبود دارو بر روحیه و امید بیمار تاثیرات منفی زیادی دارد اما ما هم بی‌تقصیر هستیم.

در داروخانه دیگری با یکی دیگر از مراجعه‌کنندگان هم‌صحبت می‌شوم که به بیماری صرع مبتلاست، می‌گوید: این چندمین داروخانه‌ای است که سر می‌زنم، به علت کمبود آن یک ماه است که موفق به خرید آن نشده‌ام، در هیچ داروخانه‌ای موجود نیست.

کارشناس داروخانه نیز به این بیمار پاسخ می‌دهد، این ماه فقط یک بسته 100 تایی به داروخانه‌ها تحویل داده شده که پاسخگوی نیاز بیماران نیست و مجبوریم به تعداد خیلی محدود به بیماران تحویل دهیم. در حالیکه بیمار و کارشناس داروخانه در حال بحث بودند، محل را ترک می‌کنم.

*مدیریت منابع مالی؛ پاشنه آشیل طرح "دارویاری"

در همین حال، پاشنه آشیل این طرح را می‌توان در مدیریت منابع مالی آن دانست که در اختیار بیمه‌ها قرار می‌گیرد. زیرا، اگر قرار باشد این منابع به درستی مدیریت و توزیع نشود، این طرح با شکست مواجه خواهد شد و در وهله اول، این مردم خواهند بود که آسیب می‌بینند. زیرا گرانی دارو برای مردم قابل تحمل نیست.

به‌ گفته داروخانه‌داران "دارویاری" طرح خوبی است، بدون تردید با اجرای این طرح ضمن اینکه هزینه‌های پرداختی بیماران افزایش پیدا نمی‌کند کمبودهای دارویی نیز رفع می‌شود، اما دغدغه اصلی آنها محقق‌نشدن وعده بیمه‌ها برای پرداخت مطالبات است چرا که تاکنون در پرداخت مطالباتشان خوش‌حساب نبودند و اگر این این بدحسابی در آینده وجود داشته باشد قطع یقین چرخه توزیع دارو مختل می‌شود و آسیب جدی آن متوجه کسی جز بیماران نخواهد بود.

مسوول فنی یکی از داروخانه‌ها می‌گوید: در گذشته تهیه دارو برای ما 15 یا 20 میلیون هزینه داشت، در شرایط فعلی همان فاکتور افزایش سه تا چهار برابری دارد بنابراین طبیعی است اگر بیمه به موقع به تعهدات خود عمل نکند مشکلات زیادی به‌ دلیل کمبود شدید نقدینگی برای داروخانه‌داران به‌ وجود می‌آورد. از این رو در اجرای طرح دارویار ضمن اینکه تامین و رفع کمبودهای دارویی اهمیت دارد، تضمین پرداخت به‌موقع به داروخانه‌ها نیز باید مورد توجه قرار گیرد.

* انتقال یارانه ارزی به سازمان‌های بیمه‌گر

یک پزشک نیز می‌گوید: دارو جزو اقلام اساسی و مورد نیاز افراد جامعه انسانی است و نفش مهم و تعیین کننده‌ای در حفظ و تداوم سلامتی و کارکرد اجتماعی و اقتصادی افراد دارد. هر دوره‌ی بیماری که به استعلاجی و استراحت فرد در منزل بینجامد، در افراد با کارکرد اقتصادی، به منزله افت درآمد خانواده و شروع فقر خواهد بود. در حال حاضر سهم دارو از هزینه‌های درمانی به شدت بالا بوده و بیش از 50 درصد این هزینه (درمان) را شامل می‌شود و این خود بیانگر تاثیر افزایش قیمت‌ها بر سبد محدود شده خانوار ایرانی است.

هوشنگ عطاپور می‌افزاید: طرح "دارویاری" از سوی دولت طراحی و اجرا شده است که در این طرح قیمت داوها بازنگری و افزایش داده شده، به نحوی که میزان افزایش در قالب سهم ارز به سازمان‌های بیمه‌گر تخصیص داده می‌شود تا به داروخانه‌ها پرداخت کنند و در سازمان‌های بیمه‌گر به ازای هر دارو، سهم افزایش قیمت مربوط به حذف ارز ترجیحی به علاوه قیمت اولیه (قبل از افزایش قیمت اخیر) تعیین شده است و داروخانه‌ها ملزم بر فروش دارو با سهم پرداخت فرانشیز بیمار با درصد تعیین شده (قیمت‌های قبلی و عمدتاً کمتر از آن) شده اند. همچنین بخش اعظم داروهای ترکیبی هم در تعهد سازمان‌های بیمه‌گر آمده‌اند که قبلا نبودند. حدود 360 قلم داروی خارج از تعهد بیمه‌ای، با افزایش قیمت آنها به خاطر حذف ارز ترجیحی، در نسخ دارویی از بیمار اخذ نشده و به سازمان‌های بیمه‌گر منتقل می‌شود.

به گفته این پزشک، عملا در این طرح هیچ گونه افزایش پرداخت از جیب افراد دارای بیمه درمانی (نه کل جامعه) نباید داشته باشیم، قیمت‌های فروش دارو توسط سازمان غذا و دارو برای کلیه برندها پیش‌بینی شده و داروخانه‌ها و سازمان‌های بیمه‌گر ملزم به رعایت آنها هستند. البته اگر همه این تصمیمات مدیریتی مد نظر طرح دارویار در عمل بی‌کم و کاست اتفاق بیقتد، بدون تردید بسیاری از افراد بیمه شده (نه کل شهروندان) از منافع آن بهره‌مند می‌شوند.

*اشکالات طرح "دارویاری"

او سپس به اشکالات این طرح نیز اشاره و تصریح می‌کند: با عنایت به وجود یک هزار و 300 قلم دارو به علاوه حدود 500 قلم سایر اقلام دارویی و تعدد برندها و درصدهای پوششی متفاوت به ازای هر قلم دارو؛ ایجاد بسترهای نرم‌افزاری جهت مجریان طرح (داروخانه‌ها)، بیمارستان‌ها، نقطه بحرانی و اساسی این طرح است که البته عملا هنوز به طور کامل اجرا نشده و به همین دلیل برخی افراد سودجو از این خلاء نرم‌افزاری سوء استفاده کرده و داروها را با چندین برابر قیمت به مردم می‌دهند و عملا با این اقدام اجرای طرح را به شکست کشانده‌اند و اعتراض شهروندان را در پی داشته است. یعنی باید قبل از افزایش قیمت‌ها و ابلاغ به صنایع داروسازی و داروخانه‌ها، نرم افزار اجرای طرح از سوی سازمان غذا و دارو به داروخانه‌ها تحویل و بر اجرای آن نظارت و با متخلفان برخورد می‌شد!

عطاپور اضافه می‌کند: یکسان‌سازی کدینگ‌های دارویی و قیمت‌های دارو بر اساس سامانه غذا و دارو TTac از سوی سازمان‌های بیمه گر و داروخانه‌ها باید صورت بگیرد و وجود نرم‌افزارهای پشتیبان بسیار ضروری است ولی عملا هنوز ایرادات زیادی دارد که همین نقائص، منجر به استنکاف برخی داروخانه‌ها از اجرای صحیح طرح دارویار و دور زدن آن و اخذ پول بیشتر از شهروندان می‌شود.

به گفته این پزشک، اطلاعات دارویی موجود در پلتفرم سازمان‌های بیمه‌گر که محل ورود دستورات نسخ تجویزی پزشکان است، به دلیل وجود انواع کدهای متفاوت، حتی برای یک برند از یک دارو و ماهیت قیمت‌های متفاوت دارویی در آن کدها، در مسیر نسخه‌نویسی و تحویل دارو از طرف داروخانه‌ها در موارد زیادی بیماران را دچار بحران پرداخت از جیب می‌کند و می‌توان ادعا کرد  که در صورت تداوم این نواقص بنیادین، در نهایت بعد از مدت کوتاهی از عمر من و شما، اجرای این طرح هم مانند بسیاری از طراح‌های یارانه‌ای قبلی، با اعتیاد مردم به افزایش قیمت و تورم، استحاله پیدا خواهد کرد! تاکید می‌کنم ، سامانه TTac و سازمان‌های بیمه‌گر در محتوای پلتفرم اجرایی و بسته نسخه‌نویسی به بازنگری اساسی نیاز دارند و باید کدهای تکراری، غیرفعال و حذف شوند و پزشکان و داروخانه‌ها و در نهایت بیماران دچار سردرگی نشوند و راه‌های سواستفاده از این افزایش قیمت‌ها توسط برخی افراد متخلف که البته تعدادشان هم کم نیست؛ مسدود شود.

عطاپور ادامه می‌دهد: با توجه به تغییرات فاحش قیمت‌های دارویی و نیاز به افزایش منابع مالی مورد نیاز جهت خرید دارو، این منابع توسط متولیان فروش دارو، اعم از داروخانه‌های خصوصی، دولتی و ... باید تامین شود که خود تامین این منابع نیاز به برنامه‌ریزی دولت و سازمان‌های بیمه گر دارد که در نهایت داروخانه‌ها را در مقابل مردم و بالعکس قرار ندهد. چون اگر در عمل سازمان‌های بیمه گر و دولت این منابع یارانه‌ای را در عمل تامین نکنند، در نهایت با کمبود شدید دارو مواجه خواهیم شد.

*ضرورت تعهد دولت در تامین منابع

این روزنامه‌نگار خاطرنشان می‌کند: تعهد دولت در تامین منابع و پرداخت به موقع از سوی سازمان‌های بیمه گر به داروخانه‌ها از ضمانت‌های قطعی اجرای طرح دارویار است. این موضوع، پاشنه آشیل و ضامن تداوم طرح است، لذا هر گونه تاخیر و یا کوتاهی در تخصیص منابع این ظرح به سازمان‌های بیمه‌گر، عملا داروخانه‌ها و کارخانجات دارویی را با بحران جدی مواجه ساخته و نهایتا مردم را در دوراهی خرید داروی یارانه‌ای طرح دارویار و یا داروی آزاد قرار خواهد داد که مسلماً در شرایط بیماری و ناخوشی، شهروند برای کاهش آلام بیماری خود خرید داروی آزاد را انتخاب خواهد کرد.

به گفته این پزشک، به ادعای وزارت بهداشت و درمان تمام آحاد جامعه حتی مردم فاقد بیمه سلامت تحت پوشش بیمه سلامت در آمده و تا سه ماه به شرط ثبت‌نام در سامانه بیمه سلامت، تا سه ماه تحت پوشش رایگان بیمه سلامت بوده و از مزایای طرح دارویار استفاده خواهد کرد و بعد از سه ماه، بر حسب آن که شهروند در چه دهکی باشد، نوع تعهد بیمه سلامت و میزان دریافت حق بیمه از صفر تا هر هر رقم دیگری مشخص می‌شود که البته برای اجرای این موضوع هم تا جایی که من اطلاع دارم، اولاً اطلاع‌رسانی کافی نشده است و از طرفی در گذشته نیز به دلیل محدودیت‌های زیادی که اجرای بیمه سلامت همگانی به بیمه شدگان خود داشت و عملا دریافت خدمات سلامتی این افراد را صرفاً به مراکز درمانی دولتی محدود ساخته بود، بعداً با عدم استقبال این افراد مواجه و ریزش زیادی داشت.

عطاپور می‌افزاید: به هر حال در عمل هنوز بخش عمده‌ای از افراد فاقد بیمه از مزایای این طرح محروم مانده و مجبور به پرداخت هزینه افزایش قیمت از جیب خود هستند و این واقعیتی است که در راستای اجرای عدالت اقتصادی، باید مد نظر دولت بوده و برای اصلاح این نقص برنامه جدی و اساسی طراحی کند.

*هیچگونه افزایشی در قیمت دارو صورت نگرفته است

مدیرکل بیمه سلامت آذربایجان غربی می‌گوید: در راستای طرح "دارویاری"، هیچگونه افزایشی در قیمت دارو برای بیمه شدگان صورت نگرفته و افزایش قیمت متوجه آنها نیست.

فریده جعفری می‌افزاید: همزمان با ابلاغ تغییر سیاست‌های ارزی دارو و ملزومات پزشکی در ۲۳ تیر ماه سالجاری، بیمه سلامت نیز در کنار دانشگاه علوم پزشکی به وظیفه قانونی خود اقدام کرده است.

او اضافه می‌کند: از ۲۳ تیرماه بیمه سلامت بازدید‌های میدانی خود را از تمام داروخانه‌های طرف قرارداد سطح استان به صورت تشدید یافته انجام داده و این نظارت‌ها متمرکز بر آموزش، اطلاع‌رسانی و اعتمادسازی به داروخانه‌ها بود و نیز بیمه‌شدگان که هیچگونه افزایش قیمت را نداشته باشند.

او تصریح می‌کند: تغییر سیاست‌های ارزی دارو در راستای این بوده که بیمه‌شدگان باید قبل از تهیه دارو نسبت به تهیه نسخه الکترونیکی و در صورت قطع سامانه نسخه کاغذی پزشک اقدام کنند.

به گفته جعفری، در همین راستا سیاست بیمه سلامت، تعمیم پوشش همگانی به تمام آحاد جامعه فاقد بیمه است به طوری که از شش میلیون نفر بیمه شده کشور که جز سه دهک پایین جامعه بوده و به صورت رایگان بیمه شدند ۲۰۰ هزار نفر مربوط به استان آذربایجان‌غربی است و در حال حاضر بیش از ۸۰۰ هزار نفر (بیمه شده و تبعی) در این استان از بیمه سلامت همگانی رایگان استفاده می‌کنند.

*تشدید بازدیدها از داروخانه‌های استان

معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی آذربایجان‌غربی نیز توزیع یارانه دارو متناسب با نیاز بیماران، بهره‌‌مندی همه دهک‌‌ها از یارانه، تغییر نکردن پرداخت از جیب بیماران، اجرای بیمه همگانی برای آحاد مردم، برقراری پوشش بیمه‌‌ای برای داروهایی که پیش ‌‌از این تحت شمول حمایت‌‌های بیمه‌‌ای نبوده‌‌اند، اصلاح الگوی مصرف دارو و کاهش تقاضای القایی، کنترل قاچاق معکوس و رشد صادرات رسمی دارو، حمایت ویژه از داروهای مصرفی بیماران خاص و صعب‌‌العلاج را از مزیت‌‌های اجرای این طرح عنوان می‌کند.

محمد دلیرراد با تاکید بر تشدید بازدیدها از داروخانه‌های استان، خاطرنشان می‌کند: در سطح آذربایجان غربی 471 داروخانه تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی استان و 42 داروخانه تحت پوشش دانشکده پزشکی خوی است که از تمام آنها به طور مرتب بازدید به عمل می‌آید.

وی با اشاره به کمک هشت هزار میلیارد تومانی دولت برای پرداخت بدهی به شرکت‌های دارویی، تصریح می‌کند: هم‌اینک در آذربایجان‌غربی 380 میلیارد تومان بدهی به شرکت‌های دارویی وجود دارد که تنها قرار است 230 میلیارد تومان اختصاص یابد.

معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی استان، می‌افزاید: یکی از مباحث مهم، اعتمادسازی و اطلاع‌رسانی داروخانه‌ها بود به طوری که تمام هزینه‌های افزایش دارو از طریق سازمان‌های بیمه‌گر به داروخانه‌ها پرداخت می‌شود و این اعتمادسازی تضمینی برای اجرای بهتر طرح "دارویاری" است.

او متذکر می‌شود: با توجه به تحریم‌های ظالمانه در حال حاضر بیش از 117 قلم دارو از جمله سرم ها و داروهای تزریقی، آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی و تزریقی و برخی داروهای خاص کمبود داریم که پیش‌بینی شده است در مدت یک یا دو ماه آینده بسیاری از کمبودها با همکاری کارخانه‌های تولید دارو رفع شوند.

دلیرراد اظهار امیدواری می‌کند، با اجراي اين طرح، خريد آزادانه و مصرف بي‌رويه داروهاي بدون نسخه از گروه آنتي‌بيوتيك‌ها و مسكن‌ها كه در قالب خوددرماني، بار مالي سنگيني به نظام سلامت تحميل مي‌كند هم كاهش يابد.

* از نظر نرم‌افزاری هیچ مشکلی وجود ندارد

مدیر نظارت و ارزیابی مواد و فراورده های دارویی دانشگاه علوم پزشکی آذربایجان غربی هم می‌گوید: همه داروخانه‌های استان مجهز به نرم‌افزار مربوطه هستند.

لعیا صدیق‌راد می‌افزاید: از نظر نرم‌افزاری هیچ مشکلی وجود ندارد و نرم‌افزارهای لازم تحویل تمام داروخانه ها داده و به روز شده است.

او با اشاره به اینکه عدم یکسان بودن کدینگ برخی از داروها یکی از مشکلاتی است که در راستای اجرای این طرح وجود دارد، اضافه می‌کند: زیر پنج درصد داروها دارای کد متفاوت هستند که سازمان‌های بیمه‌گر و غذا دارو در حال تبیین و یکسان‌سازی کدینگ ها هستند و به زودی این مشکل رفع می‌شود.

صدیق‌راد ادامه می‌دهد: در سه هفته گذشته بیمه سلامت به طور کامل با داروخانه‌ها تسویه کرده، تامین اجتماعی نیز تا خرداد و تیر ماه بدهی خود را پرداخت کرده و نیروهای مسلح قول پرداخت داده و تمام بدهی خود را درهفته جاری تسویه می‌کند.

با توجه به موارد مطرح شده فقط باید منتظر مانده و ببینیم که طرح "دارویاری" تا چه اندازه موفق خواهد بود.  

انتهای پیام/