مهسا نوری/ نگرانی‌ها و آگاهی زیست‌محیطی افراد جامعه باتوجه به افزایش مشکلات و مسائل زیست‌محیطی افزایش یافته است. این امر به­نوبة خود تغییر در رفتار مصرف‌کننده و تصمیم‌گیری‌های خرید وی را در پی دارد.

به گزارش خبرنگار نای قلم، بیست و هشتم سپتامبر، روز جهانی مصرف کننده سبز، می تواند زمانی برای تفکر درباره چگونگی مصرف و  تاثیر تصمیمات خرید ما بر محیط زیست باشد. هر چند که تا زمانی که مصرف وجود دارد، آلودگي نيز وجود خواهد داشت، ولي مي توان با اتخاذ گزینه های سبز، آن را در حد قابل قبول و مجازي نگه داشت (محمدیان و تخاثی، 1390). تاکید روز جهانی مصرف کننده بر افزایش آگاهی، اهمیت بازیافت و کاهش مصرف و تولید زباله است.

در این روز فعالان محیط زیست سعی می‌کنند بیش از هر زمان دیگری توجه جامعه جهانی را به استفاده از محصولات سبز، تخریب‌ناپذیر و سازگار با محیط‌ زیست جلب کنند همچنین نسبت به عواقب نادرست مصرف کردن منابع طبیعی و تمام شدنی هشدار دهند.

تولید زباله و پسماند یکی از موضوعاتی است که در رابطه مستقیم با مصرف‌کننده سبز است و در حالی که تولید پسماند در کشور بالاتر از میانگین جهانی است، توجه به راه‌های مدیریت پسماند و پاکسازی زمین از اهمیت زیادی برخوردار است.

*تولید روزانه 800 تن پسماند عادی در ارومیه

رئیس سازمان مدیریت پسماند شهرداری ارومیه می گوید: روزانه به طور میانگین 600 تن پسماند عادی شهرارومیه و 200 تن پسماند عادی شهرهای اقماری و دهیاری‌ها به شعاع 50 کیلومتر به صورت شبانه روزی وارد سایت نازلو می‌شود.

هادی بصاری اظهار کرد: در حال حاضر روزانه  600تن پسماند عادی شهرارومیه و 200تن پسماند عادی شهرهای اقماری و دهیاری‌ها به شعاع 50 کیلومتری به صورت شبانه روزی وارد سایت دفن زباله نازلو می‌شود.

وی با بیان اینکه برای جمع آوری این میزان پسماند عادی ۸۸۰ پاکبان و ۱۴۰ دستگاه به کار گرفته می‌شود، اظهار کرد: میزان تولید زباله در ارومیه به ازای هر نفر ۷۴۰ گرم بوده و در این میان از شش ناحیه موجود، دو ناحیه ‌به صورت شبانه و چهار ناحیه هم به صورت روزانه جمع‌آوری می‌شود.

بصاری با اشاره به فلسفه وجودی و فعالیت ایستگاه‌های موقت میانی زباله تصریح می‌کند: طبق دستورالعمل‌ها و استانداردهای موجود ایستگاه‌های موقت میانی جهت مدیریت زمان و هزینه ایجاد شده‌اند تا ابتدا زباله‌های جمع آوری شده توسط ماشین آلات به این ایستگاه‌ها منتقل و سپس راهی محل دفن شود.

رئیس سازمان مدیریت پسماند شهرداری ارومیه می‌افزاید: روزانه 750 سرویس ماشین آلات سبک و سنگین پس از جمع آوری زباله به ایستگاه‌های موقت مراجعه می‌کنند بدیهی است که این ایستگاه‌ها مانع از ایجاد آلودگی‌های زیست محیطی و ترافیک شهری می‌شود.

بصاری تصریح می‌کند: در بخش جمع آوری پسماندهای عادی 25 درصد فرآیند به صورت مکانیزه و ۷۵ درصد به صورت نیمه مکانیزه است لذا جهت حرکت در مسیر مدیریت نوین پسماند نیازمند بهبود فرآیند حوزه‌های مختلف شامل جمع آوری و حمل و نقل جهت حرکت به سمت استاندارهای جهانی هستیم.

*پسماند صفر چیست؟

باتوجه به آمار بالای تولید پسماند و اثرات مخرب آن بر سلامت انسان و محیط زیست به نظر می‌رسد بازنگری در موضوع مدیریت پسماند دارای اهمیت بسیاری باشد. یکی از راه‌هایی که بسیاری از کشورها برای کاهش تولید زباله و پسماند در پیش گرفته‌اند «پسماند صفر» است. «پسماند صفر» به نوعی از سبک زندگی گفته می‌شود که در آن فرد تصمیم می‌گیرد مسئولیت زباله‌هایی که در طول شبانه‌روز تولید می‌کند را به‌طور کامل بر عهده بگیرد همچنین سعی می‌کند تولید زباله را به نقطه‌ صفر نزدیک کند.

در سبک زندگی پسماند صفر، افراد سعی می‌کنند در ابتدای امر تا جایی که ممکن است از مصرف‌گرایی و زندگی تجملاتی بپرهیزند چراکه در ذات مصرف‌گرایی اسراف نهفته است. در مرحله بعد افراد با این سبک زندگی سعی می‌کند تا جایی که ممکن است زباله تولید نکنند. در مواقعی که تولید زباله اجتناب‌ناپذیر است، فردی که پسماند صفر است به‌طور منظم و دقیق به تفکیک صحیح زباله‌ می‌پردازد. افرادی که زندگی آنان بر پایه‌ پسماند صفر تعریف شده، همواره سعی می‌کنند زباله‌های تر خود را خشک و زباله‌های خشک را تا حد امکان بازیافت کنند.

ما انسان‌ها هیچ‌گاه نمی‌توانیم به نقطه‌ صفر (Zero-Waste) در پسماند دست پیدا کنیم. «پسماند صفر» تنها اسم یک نوع سبک زندگی است اما اگر شرایط جامعه و زیرساخت‌ها فراهم باشد به نقطه صفر در پسماند می‌توانیم نزدیک شویم؛ به شرط آنکه صنایع تولید مواد غذایی، شوینده‌ها و آنچه موجب تولید پسماند خانگی می‌شود، همراهی کنند.

*مصرف کننده سبز کیست؟

اگر به بسیاری از تصمیمات خود در شبانه روز نگاه کنیم، در میابیم که توجه محیط زیست گاهی در تصمیمات ما نیز تاثیرگذار است، هر چند که این تاثیر در عده ای زیاد و در عده ای کم است. برای مثال بسیاری از ما محصولات ارگانیک را به محصولاتی که نسبت به آنها تبلیغات منفی وجود دارند، ترجیح می دهیم. یا ممکن است به دلیل کمک به محیط زیست از گرفتن رسید از خودپرداز صرف نظر کنیم. در پژوهشي پيمايشي در آمريكا 76 درصد مردم حاضر بودند، توليد كنندگان محصولات آلوده كننده را تحريم و 81 درصد ميزاني از آسايش خود را براي نجات منابع طبيعي فدا كنند (محمدیان و تخاثی، 1390). این آمار ها نشان می دهند با توجه به مشکلات زیست محیطی مختلف، تعداد افراد علاقه مند به خرید کالای سبز رو به افزایش است.

در تعاریف علمی، مصرف کننده سبز فردی است که تصمیمات های سازگار با محیط زیست را اتخاذ کند و یا فراتر از سایر استاندارد ها اقدام به خرید کالای سبز کند. همچنین در تعریفی دیگر، مصرف کنندگان سبز کسانی هستند که از کسب و کار هایی که از شیوه های سازگار با محیط زیست استفاده می کنند، حمایت می کنند (کریمی علویچه و فروغی اصل، 1394)

در تعاریف بالا، از کالای سبز به عنوان محصول مدنظر مصرف کنندگان سبز نام برده شده است. کالای های سبز محصولاتی هستندکه از طریق حفظ انرژی، منابع و/یا کاهش و حذف استفاده از عوامل سمی، آلودگی ها و ضایعات، از محیط زیست طبیعی مراقبت می کنند یا وضعیت آن را ارتقا می دهند(کریمی علویچه و فروغی اصل، 1394). امروزه بسیاری از شرکت ها برای افزایش فروش خود، محصولات خود را به صورت کالای سبز عرضه می کنند. هر چند که به نظر میرسد که همه این محصولات چندان سازگار با محیط زیست نبوده و گاها شرکت ها از اصطلاح سبز بودن برای افزایش فروش خود نیز استفاده می کنند.

*آیا پسماند صفر در ایران راهکار مناسبی است؟

در ایران نیز تقریبا افراد به‌طور شخصی سعی در انجام اقداماتی در این زمینه داشته‌اند. به‌تازگی این مفهوم در حال وارد شدن به برنامه‌های آموزشی حوزه‌های دولتی است. به عنوان نمونه در حوزه دهیاری‌ها، شهرداری‌ها، سازمان محیط زیست یا صداوسیما در برنامه‌های آموزشی به این مفهوم اشاره می‌شود. مفهوم پسماند صفر یک فعالیت و فرآیند کاملا شخصی و شهروندی و دارای اصول، قواعد و راهکارهایی است.

نادر بهمنی یک فعال زیست محیطی معتقد است، ۱۰۰ درصد صفر شدن میزان پسماندها را مقداری دور از ذهن و واقعیت است اما می‌توان با ترفندها و اصلاح رفتارهایی  تولید پسماند را نزدیک به صفر رساند.

درحال‌ حاضر در دنیا هیچ نمونه منحصر به‌فردی نداریم که بتوانیم صفر مطلق پسماند را از آن برداشت کنیم البته به‌صورت مقطعی اقداماتی انجام شده‌ است اما برای رسیدن به مرحله پسماند صفر رفتار شهروندی یا تغییر در سبک زندگی شهروندان و روستاییان به‌تنهایی نمی‌تواند کمک‌ کننده باشد بلکه به مجموعه‌ای از فرآیندها نیاز داریم برای اینکه به پسماندصفر یا پسماند نزدیک به صفر برسیم.

در صورت رعایت سبک زندگی پسماند صفر راهی نداریم جز خودداری از خرید اقلام یا خرید در مدل‌های مختلفی که پسماند نداشته باشد اما در نهایت در جایی نیازمند خرید با بسته‌بندی‌های دارای پسماند خواهیم شد. تولید نیز باید به سمتی برود که بسته‌بندی‌ها، تجدیدپذیر و قابل بازگشت به طبیعت باشند. با این روش مقداری به پسماند صفر نزدیک خواهیم شد.

او اظهار می‌کند: اگر در سیستم دولتی در حوزه ارائه آموزش‌ها و مشوق‌ها بیشتر کار کنیم، به نتایج بهتری در زمینه کاهش تولید پسماند می‌رسیم اما اگر بعضی از واحدها به‌تنهایی در جهت رعایت اصول سبک زندگی پسماند صفر تلاش کنند، به نتیجه مطلوب نخواهیم رسید بنابراین لازم است از تولیدکننده تا مصرف‌کننده در این جهت تلاش کنند.

دولت می‌تواند با هزینه کمتر مشوق‌هایی را در نظر بگیرد که وقتی شهروندی به‌صورت شخصی سبک الگوی زندگی پسماند صفر یا نزدیک به صفر را پیگیری می‌کند، دارای انگیزه شود و این انگیزه را نیز ترویج کند؛ به عبارتی با دریافت امتیاز اجتماعی برای داشتن زندگی سالم، اعتبار اجتماعی نیز دریافت کند. تشویق برای این افراد را لزوما به‌صورت مادی یا پول نیست حتی در ازای تحویل پسماند، دریافت بلیت اتوبوس نوعی تشویق است که در دنیا امری عادی است.

به نظر می‌رسد ابتدا مسئولان سپس مردم هر کدام در حد توان و اختیاراتی که دارند باید در حوزه مدیریت پسماند اقداماتی انجام دهند. با استفاده از محصولات سبز و تجدیدپذیر که کمترین آسیب را به محیط زیست وارد می‌کنند، می‌توانیم به محیط زیست کشور کمک و از آسیب‌هایی که حجم عظیم پسماند شهری به آن وارد می‌کند، جلوگیری کنیم.

انتهای پیام/