شفیع بهرامیان- روزنامه‌نگار

بسیاری برای باور بودند که آنچه «یورگن هابرماس» از آن به‌عنوان «حوزه عمومی» یاد می‌کند درواقع همان بستر شبکه‌های اجتماعی جدید است که در قالب و قامت جدیدی متفاوت از بارها و کافه‌های قدیمی اروپایی ظاهرشده و بستری برای ارائه نظر و باورهای اقشار مختلف مردم فارغ از جایگاه و قدرت و مقام و بدون ترس و لکنت از عواقب احتمالی ابراز عقیده است.

بااین‌وجود اما در جوامع بسته و کوچک‌تر، این فرصت بی‌نظیر برای اظهارنظر آزادانه آحاد مردم با خطر و چالش‌های فراوانی روبروست. در این بستر با استفاده از تکنیک‌ها و شگردهای مختلفی چون بمباران اخبار و اطلاعات و افزایش تولید محتواهای خاکستری و نیمه درست-نیمه غلط، به مارپیچ سکوت کشاندن اکثریت مخالف، تاکتیک ترس از فشار یا رد گروهی، ایجاد تصور اکثریت، برچسب‌زنی، ارعاب و تهدید و سایر روش‌های دیگر، گروه‌های سازمان‌دهی شده یا فشار می‌توانند حق هرگونه اظهارنظر آزادانه را از افراد سلب کنند. کافی است فقط ۵ نفر از اینان به شکلی سازمان‌دهی شده و حمایت‌گرانه از هم هم‌زمان در یک گروه یا بستر آنلاین شبکه‌ها و پیام‌رسان‌های اجتماعی قرار گیرند؛ حمایت اینان از محتواهای هم‌گروهی‌ها و حمله مشترک به محتواها و نقدهای خلاف منافع این گروه می‌تواند سبب سکوت و یا حتی بعضاً تغییر باور اکثریت شود. شگفت اینکه بعضاً جایگاه‌ها هم به هم می‌ریزد آنکه باید در این جوامع کوچک در مقام پاسخ به مردم و ذی‌حقان برآید با همین شگردهای تیم همراه، تبدیل به شخصیتی مظلوم، نجیب و مردم‌مدار که در معرض تیر و تهمت نااهلان و بدخواهان است، معرفی و بازنمایی شده و تبدیل به «بت» و قدیسی غیرقابل نقد می‌شود!

درهرصورت به سکوت واداشتن منتقدان یا مخالفان به هر نحوی که باشد، نقض آزادی بیان و حق مخالفت است و در بسیاری از جوامع، غیرقانونی و محکوم‌شده است. به‌جای تمرکز بر خاموش کردن صداهای مخالف، این افراد یا گروه‌های سازمان‌دهی شده بهتر است به این سؤالات فکر کنند: چرا برخی افراد با ما مخالف هستند؟ آیا دلایل موجهی دارند؟ آیا می‌توانیم با احترام و گفتگو، به درک بهتری از دیدگاه‌های مخالفان برسیم؟ چگونه می‌توانیم با ایجاد فضای باز برای گفتگو و تبادل‌نظر، به حل اختلافات کمک کنیم؟

بجای هرگونه حمله، برچسب و یا تخریب شخصیتی فرد منتقد یا مخالف بهتر آن است به‌دقت به صحبت‌های آنان گوش دهیم و سعی کنیم دیدگاه آن‌ها را درک کنیم. با احترام و بدون قضاوت، به بیان دیدگاه‌های خود بپردازیم و از مخالفان نیز بخواهیم که دیدگاه‌های خود را توضیح دهند.

به‌جای تمرکز بر اختلافات، به دنبال نقاط مشترک با مخالفان باشیم و بر اساس آن‌ها به گفتگو ادامه داده و انتقادات را به‌صورت شخصی نگیریم و بر روی موضوع بحث متمرکز شویم. باید به تفاوت‌های دیدگاه‌ها احترام بگذاریم و به یاد داشته باشیم که همه حق‌دارند نظرات خود را بیان کنند. برای حمایت از دیدگاه‌های خود، از شواهد و منطق استفاده کنیم و از اتهام‌زنی و توهین خودداری کنیم.

خلاصه اینکه استفاده از زور، تهدید یا ارعاب برای خاموش کردن مخالفان، غیرقانونی و غیراخلاقی و استفاده از کلمات توهین‌آمیز و تحقیرآمیز، به‌جای ایجاد گفتگو، باعث ایجاد تنش و جدایی می‌شود.

انتشار شایعات، اطلاعات نادرست یا گمراه‌کننده برای تخریب اعتبار مخالفان، کاری ناپسند و غیراخلاقی و سانسور و محدود کردن آزادی بیان و جلوگیری از انتشار دیدگاه‌های مخالف، نقض حقوق بشر است.

درنهایت، مهم‌ترین نکته این است که به‌جای تلاش برای خاموش کردن صداهای مخالف، به دنبال ایجاد فضای باز برای گفتگو و تبادل‌نظر باشیم. تنها در این صورت است که می‌توانیم به تفاهم و حل اختلافات دست پیداکرده و جامعه را به‌سوی همدلی و تفاهم و توسعه سوق دهیم.

انتهای پیام/