لعیا نورانی زنوز/ برخی از شعرا و مفاخر ادبی و هنری در زمان حیات و برخی پس از فوتشان شناخته می‌شوند اما طرزی‌افشار به عنوان صاحب سبک‌ترین شاعر ارومیه‌ای که ظرفیت‌های تازه‌ای در زبان کشف کرده به جایگاهی درخور نرسیده و همچنان جان کلام‌اش بین عموم گمنام و ناکام مانده است.

حتی نامگذاری خیابانی به نام وی در ارومیه نیز نتوانسته غبار گمنامی از چهرۀ این شاعر برجسته بزداید و او را به دوستداران ادب و فرهنگ این مرز و بوم بشناساند.

شاید امروز شاعرانی چون طرزی‌افشار برای این مهجور و گمنام مانده‌اند، که شعر و ادب در قاب نگاه این روز و روزگار حکم سکه‌ای را دارد که از اعتبار افتاده است.

به نظر می‌رسد در روزگار کنونی که هجوم فرهنگ‌های بیگانه از یک سو و فراگیر شدن شبکه‌های مجازی از سوی دیگر، جوانان را تا حد زیادی از توجه به پیشینه غنی و بالنده فرهنگی خود غافل کرده است، برگزاری نشست‌های ادبی و پژوهشی می تواند یکی از راهکارها، برای آشتی دوباره آنها با شعرا، مفاخر و نام آورانمان باشد.

بدون تردید یکی از اثرگذارترین شعرای کشور، طرزی‌افشار بوده که شگرد شعري او ساختن افعال و مصادر و صيغه‌هاي جعلي از اسم و صفت است. شاید این ویژگی برجسته است که او را از سایر شاعران متمایز کرده و شرایطی را ایجاد کرده که در مجموع طرزی‌افشار تا حدودی جان کلام‌اش مهجور بماند.

او، شاعری است غزل‌سرا و بخش عمده‌ای از دیوان او شامل غزلیات است. او در زمره شاعران طنزپرداز نیز است که گاه در شعرهایش معانی عرفانی و اخلاقی دیده می‌شود.

طرزی از شعرای سدهٔ یازدهم قمری و معاصر با شاه صفی و شاه عباس دوم بود. وی تعلیمات ابتدایی را نزد ملای همان روستای زادگاهش فراگرفت و سپس به ارومیه رفت. در جوانی به قزوین و از آن‌جا به عزم تحصیل به اصفهان رفت. خود گوید:

از بلدهٔ قزوین به صفاهان سَفَریدم          

بی‌خرجی و بی‌اسب خرامان سفریدم

یاران سفریدند به جمعیّت و من هم         

یک قافله با حال پریشان سفریدم

مدت‌ها در اصفهان مانده و با تنگ‌دستی روزگار گذرانده و سرانجام به دربار شاه صفی و سپس به مجلس شاه عباس دوم راه یافت و مورد عنایت شاه عباس دوم قرار گرفت.

حمید واحدی، منتقد ادبی می‌گوید اگر سعدی، فردوسی، حافظ، خیام و مولانا جزو پیغمبران شعر هستند طرزی‌افشار جزو امامان شعر است.

این شاعر ارومیه‌ای که در نشست ادبی-پژوهشی طرزی‌افشار در جمع شاعران و علاقمندان سخن می‌گفت، اظهار می‌دارد: بسامد افعال جعلي طرزي‌افشار در بالاترين حد است و او در اين حوزه نوآفريني بي‌بديل است.

این منتقد ادبی اظهار می‌دارد: طرزی‌افشار اولین کسی‌ است که در شعر فارسی اقدام به نحوشکنی کرده و طرز تازه‌‌ای را در نحو زبانی اختراع کرده، به طوری که از مصدرها و صیغه‌های جعلی با فرمول اسم، صفت، حرف به علاوه یدن به کرات استفاده کرده و مصدر جعلی درست کرده است، ضمن اینکه تنها به این فرمول بسنده نکرده و دستور زبان خاص دارد و با همين افعال مضامين لطيفي دارد.

مدرس کارگاه، اذعان می‌کند: متاسفانه برخی از اساتید این سبک را مخالفت با قیاس می‌دانند و عنوان می‌کنند که این سبک در زبان هنجارگریزی است، در حالیکه کلماتی چون چربیدن، جنگیدن، چرخیدن، چسبیدن و... در ادبیات فارسی وجود دارد لذا این سبک وجود داشته و استفاده شده است.

این شاعر ارومیه ای در عین حال اظهار می دارد: با وجود این جای بس تامل و تاسف است که خصيصه برجسته‌ی شعر طرزي كه در اشكال متنوعي حاصل آمده است، تا به امروز به طور دقيق و علمي شناسايي نشده حتی در تذکره ها و تاریخ ادبیات از کنار اسم این شاعر به سادگی گذشتند و تلاش هاي شگرف شاعر در نظر خواص هم صرفاً به ساخت مصادر جعلي منحصر شده است.

واحدی در ادامه سخنان خود گریزی به دیدگاه استاد و محقق کشورمان دكتر شفيعي كدكني نسبت به طرزی‌افشار در كتاب «موسيقي شعر» می‌زند و می‌گوید: در قرن يازدهم شاعري را داريم كه «صاحب سبك‌ترين شـاعر تـاريخ ادبيـات ايـران» است و شايد هم صاحب سبك‌ترين شاعر جهان باشد، كسي كـه سـعدي و حـافظ و خيام و فردوسي يك هزارم او داراي سبك خاصي نيستند و آن شـاعر، شـخص شخيصي است به نام «طرزي افشار» كه از بس «صاحب سبك» بوده است، تخلص خود را از همين جنبه «سبك مداري» خود انتخاب كرده است. لابد مي‌دانيد كـه قدما «سبك» را گاه «طرز» مي‌خوانده‌اند اين شاعر از بس كه «صاحب سبك» بوده است تخلص خود را «طرزي» برگزيده است.

واحدی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اشعار طرزی‌افشار به زبان ترکی، می‌افزاید: در زبان ترکی 40 هزار فعل داریم در حالیکه در زبان فارسی 115 فعل ساده وجود دارد.

این شاعر ارومیه‌ای با اشاره به اینکه اگر در شروط شاعري يكي از نكات اين باشد كه شاعر واژه‌سازي کند و بر غناي زبان بيفزايد طرزي از اين جهت بي‌نظير است، تصریح می‌کند: طرزی‌افشار با اقتباس از زبان ترکی و ساختن فعل از اسم، خدمت بزرگی برای فارسی زبانان کرده چرا که تعداد افعال را گسترش داده است.

واحدی بیان می‌کند: در زبان فارسی فقط از فعل های ساده می توان مشتق به دست آورد، در فارسی امروز دیگر فعل ساده ساخته نمی شود، یعنی نمی توان به طور عادی از اسم یا صفت فعل ساخت لذا فرهنگستان زبان فارسی می تواند با پشتوانه علمی این سبک و ساخته‌ها را ترویج دهد و کمک بزرگی به زبان فارسی کند.

این مدرس می‌افزاید: در طول تاریخ شخصیت های ادبی و فرهنگی زیادی وجود دارند که به دلیل فقدان نقد صحیح و پژوهش علمی متاسفانه گمنام و مهجور مانده اند به عنوان مثال سیف فرغانی در دهه 60 و حزین لاهیجی در دهه 40 به شهرت رسیده‌اند.

واحدی همچنین بر شناساندن مفاخر و بزرگان فرهنگی و هنری تاکید و اظهار می‌دارد: برگزاری این نشست‌ها توسط حوزه هنری اقدامی تحسین برانگیز در معرفی مفاخر و بزرگان فرهنگی و هنری‌مان است.

به گفته وی، دیوان طرزی افشار به کوشش محمد تمدن در سال 1309 و سپس چاپ دوم آن در سال 1338 در تهران منتشر شده بود و دیوان دوم توسط بنیاد شهریارپژوهی زیر نظر فرهنگستان زبان و توسط دکتر فاطمه مدرسی و دکتر وحید ضیایی منتشر شده است.

*طرزی‌افشار آنطور که باید معرفی نشده است

معاون پژوهشی و آموزشی حوزه هنری آذربایجان غربی هم در این نشست می‌گوید: متاسفانه طرزی‌افشار به عنوان صاحب سبک‌ترین شاعر ایران آنطور که باید و شاید معرفی نشده است.

رستم‌زاده می‌افزاید: براساس سند زیست‌بوم (سند تحول حوزه هنری) مفاخر و شعرای استان شناسایی و معرفی می‌شوند.

وی تصریح می‌کند: نشست ادبی-پژوهشی طرزی‌افشار، سومین نشست در راستای معرفی شخصیت ها و شعرای استان است.

معاون پژوهشی و آموزشی حوزه هنری استان در عین حال خاطرنشان می‌کند: کم توجهی به شناساندن و معرفی برخی از شاعران و مفاخر این سرزمین یکی از نکاتی است که در حفظ و حراست از میراث فرهنگی‌مان مغفول مانده است.

وی اظهار امیدواری می‌کند، برگزاری این نشست ها گامی مثبت در جهت شناساندن شعرا و مفاخر استان باشد.

نشست ادبی-پژوهشی طرزی‌افشار عصر امروز به همت حوزه هنری آذربایجان غربی، و با حضور احد هوشمند قره‌باغ رئیس حوزه هنری استان و جمعی از شعرا برگزار شد.

کد خبرنگار: 983127

انتهای پیام/