محمدعلی خالق نژاد/ هفدهم مرداد ماه سال۱۳۷۷ یادآور مجاهدت و شهادت مظلومانه خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران شهید محمود صارمی که در مسیر روایت حقیقت بی ادعاراوی آگاهی و نیک اندیشی بود و به همراه هشت تن از دیپلمات‌های کنسولگری جمهوری اسلامی ایران به دست طالبان متحجّر در افغانستان به شهادت رسیدند .
چنین روزی در تقویم ملی ایران و به پاسداشت نام «شهید محمود صارمی» در سالگرد شهادتش توسط شورای فرهنگ عمومی، به نام روز خبرنگار ثبت شد تا به بهانه این روز، از تلاش این مرزبانان آزادی، عدالت وحقوق تقدیر به عمل آید.
جا دارد که به این منادیان اطلاع رسانی وآگاهی بخشی گفته شود :
هر روز، روز توست...
نگذار تو را بخرند جماعتی که از خدا نمی ترسند، از قلم تو هراس دارند و این تکلیف تورا مقدس می‌کند.
خبرنگاری، واژه‌ای‌است خالی از هر ابهام و ایهامی. پشت نام خبرنگار امّا، مملو از مهارت، دانش، تعهد، دقّت، صداقت و درست‌نویسی است.
بر همین اساس، معتقدم اهالی رسانه، رسالتی دارند که تنها با شوق آگاهی بخشی می‌توانند نویدبخش انجام آن باشند و خبرنگار و قلمش در اوج این اشتیاق است و همین شوق است که قوه محرِّک مدیران برای به حرکت در آوردن چرخه خدمت‌رسانی به مردم است.
حقیقت امر این است که بیان واقعیّات جامعه، رسالتی است که بر دوش هر خبرنگار و نویسنده خبری سنگینی می‌کند و در واقع تعهدی است نسبت به آنچه که خود را در قبال انجام آن موظف می‌دانند.
آنان که در کار قلم اند و مدام در فکر نوشتن خوب می دانند که دغدغه داشتن، بزرگ ترین انگیزه برای خلق است و آنان که دغدغه ای ندارند یقیناً خالقان خوبی هم نخواهند بود. خبرنگاران در زمره دسته نخستین اند و آدم های بی خیال هیچ گاه خبرنگار نخواهند شد. همه آنان که یا کار خبری کرده اند و حالا از آن دست شسته اند و یا همچنان با این حرفه پر دغدغه روزگار می گذرانند به خوبی آگاهند که در همه حوزه های این راه پر رمز وراز، هنر مدیریت کردن دغدغه ها اولویّتی اساسی دارد. چه اگر کسی نتواند این دغدغه ها را هدایت کند اندک زمانی پس از همه کامیابی ها نصیبی جز ناکامی نخواهد داشت.
خبرنگاری یک شغل نیست بلکه هنر است و از آن مهم تر هنر اداره دغدغه ها. خبرنگار در کنار همه، دغدغه خویشتن داری را هم به روی دغدغه های دیگران می گشاید و این همه با انگشت تدبیر او راه به جایی می برد. خبرنگاردر این وادی سخت و آسان های پیاپی خود را می یابد و به دیگران نشان می دهد که دغدغه داشتن هنر است، هنری بزرگ که مثل همه هنر های جهان مشقّت و صبوری می طلبد و میوه ای می دهد که شیرینی پاسخ آن در خور به همه رنج ها است .
خبرنگاری هر چند شغلی است به ظاهر لذّت بخش، امّا در باطن انبوهی از رنج ها و مشکلات طاقت فرسایی به‌همراه دارد که اگر لذّت تاثیر پذیری اثرات و نوشته ها و مطالب آن را از نظر دور بداریم می تواند بسیار جانکاه و ملال آور باشد و سختی کار را دو چندان کند. بقول برخی دوستان؛ خبرنگاری شغل دلربایی است امّا چنان دل مشغولی و دل افسردگی را در فرد بوجود می آورد که خانواده اش را فراموش می کند. همچنانکه می گویند: شغل خبرنگاری از برون دل می برد و از درون دل می ترکاند. بسیار اتفاق افتاده که خبرنگاران به خاطر انجام وظیفه خویش که همانا خبررسانی فوری و به‌موقع است اعضای خانواده، دوستان و حتی منفعت های اقتصادی را از دست داده است.
به گفته مک لوهان که در اثر گسترش فنّ آوریهای پیشرفته روز، جهان را به عنوان "دهکده جهانی" قلمداد کرده و در روزگاری که از آن به عصرانفجار اطلاعات و فنّ آوری نام می برند قطعاً نقش خبرنگار به عنوان ابزار اطلاع رسانی، نقشی حیاتی و انکار نشدنی دارد. در دنیای کنونی با وجود فن آوری های ارتباطیِ پیشرفته و متعدد در امر دست یابی سریع به اطلاعات و منابع مختلف و با وجود درگیری هایی که به طور آشکار در بیشتر نقاط این کره خاکی فراگیر شده، کسب اطلاعات صحیح و قابل اطمینان، تنها از راه خبرنگارانی درست کار شدنی است. خبرنگاران که از مهره های اساسی این مهم به شمار می آیند، باید با قبول خطرهای فراوان به واقعیّت مسأله پی ببرند و آن را به مردمان برسانند. حرفه خبرنگاری، با خبر سر و کار دارد و آن را به شیوه های گوناگون به مخاطبان خود می رساند. این خبرباید ویژگی هایی داشته باشد تا مورد توجه بینندگان، شنوندگان و خوانندگان قرار گیرد. خبر خوب، خبری است که درست، روشن و جامع باشد. اگر خبر درست نباشد، مردم اندک اندک به خبررسان بی اعتماد می شوند و منبع خبری خود را تغییر می دهند. لذا در این راستا در قرآن کریم هم می خوانیم: (یا اَیّهَا اَلَّذینُ آمَنوا اِن جائَکُم فاسِقِ بِنَبَاءِ فَتَبَیَّنوا «اگر فاسقی برایتان خبری آورد، بدون تحقیق حرفش را نپذیرید». (سوره حجرات آیه ۶) براساس این آیه نیز خبر باید با صراحت و روشنی و به دور از ابهام و کنایه به دست مخاطب برسد.
هم چنین خبری کامل است که به پرسش هایی که برای مخاطبانِ خبر به وجود می آید، پاسخ بدهد.
خبرنگار واسطه مردم و مسئولان در دنیای کنونی که همگان سرگرم کار خویش اند و چندان به عملکرد حاکمان و نقد و بررسی آن ها توجه ندارند، این خبرنگاران رسانه ها و به ویژه فضای مجازی هستند که با تیزهوشی و دقت، نقش واسطه بین مردم و مسئولان را ایفا می کنند.
آن ها، از یک طرف درد دل مردم را می شنوند و به مقامات بالا انتقال می دهند و از سوی دیگر، پاسخ های مسئولان را به آگاهی مردم می رسانند.
نقد عملکرد خوب یابد حاکمان در رسانه ها از دیگر وظایف خبرنگاران است که به بالندگی نظام و نیز پاسخگو بودن مسئولان یاری می رساند.
به راستی چه کسی می داند در زمان ۸ سال دفاع مقدس و جنگ تحمیلی، آن هنگام که رزمندگان سلحشور در جبهه ها زیر بمباران اطلاعاتیِ رسانه های غربی و عربی بودند، چه کسانی خطر را به جان می خریدند و از بین گلوله ها، خمپاره ها و میدان های مین، گزارش و خبر تهیّه می کردند؟ و حتی بسیاری از آنان دراین راه جان شیرین خود را در طبق اخلاص نهاده و شهد شیرین شهادت می نوشیدند و این عزیزان و همه خبرنگاران راست کردار دفاع مقدس، با از جان گذشتگی وارد معرکه نبرد حق علیه باطل می شدند و قلم و دوربین به دست، به ثبت وقایع می پرداختند تا آیندگان بدانند که جهانخواران و زورگویان چه بر سر ملّت مظلوم و انقلابی ایران آورده بودند.
به طور کلی خبرنگار در محل وقوع رویدادها، چشم و گوش رسانه و چشم و گوش مردم است. او باید با استفاده از ویژگی های خدادادی و نیز خصوصیّاتی که در دوره های آموزشی دیده، به کشف حقیقت ها بپردازد و آن را در کمترین زمان ممکن به مخاطبان خود برساند. گاه خبرنگاران تیزهوشی پیدا می شوند که با توجّه به حوادث پیش آمده و نیز تجربه های گذشته، به پیش بینی حوادث آینده می پردازند و به مردم، در مورد منافع ملی، اعتقادات و نیز فرهنگ حاکم هشدارهایی می دهند. خبرنگار خوب، خبرنگاری است که از خطر کردن نهراسد و همواره به دنبال کشف حقیقت باشد.
ذوق و استعداد خود را به نمایش بگذارد. یکی از مهم ترین ویژگی های خبرنگار، داشتن عشق و علاقه و قریحه خبرنگاری است. بر این اساس، کسی باید وارد عرصه جذّاب و در عین حال پرمخاطره خبرنگاری شود که ضمن داشتن این استعداد ذاتی، از هنر واژه گزینی، شمّ خبری، حوصله زیاد و نگاه موشکافانه و دقیق نیز برخوردار باشد و با پرهیز از احساسات، بکوشد رویدادها را همان طور که اتفاق افتاده منتشر کند، نه آن طور که خود می خواسته اتفاق بیفتد.
سرعت در تصمیم گیری و انتقال سریع خبر، از ویژگی های اساسی خبرنگاری است.
حساسیّت خبررسانی، نیاز مخاطبان به دانستن سریع و به موقع خبرها برای اتخاذ تصمیم درست و نیز افزایش رسانه ها و رقابت میان آن ها، بر ضرورت «سرعت» در کار خبررسانی افزوده است. کمترین تعلل در انعکاس سریع رویدادها، به کاهش اعتبار رسانه و در ادامه، مرگ رسانه و بی خاصیّت شدن آن می انجامد. البته باید توجّه داشت که هیچ گاه نباید سرعت انتشار را جانشین صحّت و درستی خبر کرد؛ یا به قولی "دقّت نباید فدای سرعت شود" زیرا دروغ پراکنی در نهایت به ضرر پایگاه خبری یا رسانه خواهد انجامید و اعتماد مخاطبان را به رسانه و پایگاه مورد نظر کاهش داده و بی اعتماد خواهد کرد.
فعال رسانه ای، مطبوعاتی