محمدعلی خالق نژاد/ بیست و هفتم اردیبهشت ماه به عنوان روز جهانی ارتباطات و روابط عمومی نامگذاری شده است. این روز فرصت مغتنمی است برای تبیین اهمیت جایگاه و نقش روابط عمومی و رسانه های جمعی.

روابط عمومی سرچشمه زلال اطلاعات و ارتباطات است. اهمیت جایگاه روابط عمومی در عصر ارتباطات و در دورانی که اطلاع رسانی در همه عرصه‌ها پیشتاز است دوچندان شده است به گونه ای که موفقیت سازمان‌ها و ادارات و شرکت ها و دوامشان در عرصه ها و فعالیت‌های تخصصی به عملکرد روابط عمومی‌های آن وابسته است. 

روابط عمومی و ارتباطات صرفاً یک روز در یک برگ از تقویم روزگار نیست، بلکه یک سرفصل از اخلاق، علم و هنر است.

مطلع نوشتار حاضر را تعاریفی از روابط عمومی که توسط دو صاحب نظر ارائه گردیده قرار می‌دهم.

"روابط عمومی عبارت از دانشی است که به وسیله آن سازمان‌ها، آگاهانه می کوشند به مسئولیت اجتماعی و سازمانی خویش عمل نمایند تا بتوانند تفاهم و پشتیبانی کسانی که برای موسسه اهمیت دارند را به دست آورند."(رکس هارلو، یکی از پیشقدمان روابط عمومی)

در تعریفی دیگر دکتر منوچهر فرهنگ اینگونه بیان می‌دارد: "روابط عمومی عبارت از داشتن رابطه خوب با دیگران، اقدام به کارهایی برای افزایش و تقویت رابطه سازمان با مردم، انجام کارهای خوب و مفید، چشم و گوش سازمان و..."

با امعان نظر در تعاریف فوق بی تردید در دنیای امروز که عصر ارتباطات بوده، اطلاع رسانی و نقش فضای مجازی در تمام زمینه ها چشمگیر و پیش‌تاز می باشد و نقش روابط عمومی به عنوان چشم و گوش سازمان و پیش قراولان اطلاع رسانی و آگاهی بخشی که با تلفیق هنر، مهارت، تدبیر و دانش خود فضایی شفاف و سالم برای اطلاع رسانی بهینه و اثربخش در تنویر افکار عمومی و سازمان‌ها و نهادها را فراهم می سازند اجتناب ناپذیر است.

بدون تردید روابط عمومی به عنوان رکن اساسی نظام ارتباطی و اطلاع رسانی نقش تعیین کننده ای در افزایش آگاهی‌های آحاد جامعه، فرهنگ سازی و تنویر افکار عمومی برعهده دارد و اکنون که اهمیت جایگاه روابط عمومی در عصر ارتباطات و در دورانی که اطلاع رسانی در همه عرصه‌ها پیشتاز است بر همگان آشکار شده، نمی‌توان نقش آن را در پیشبرد اهداف یک نهاد یا سازمان، بهبود کیفی و کمی فعالیت‌ها و افزایش بهره وری از امکانات و نیروی انسانی نادیده گرفت.

امروزه و در عصر کنونی اگر نگوییم ارتباطات اولین عنصر و اساسی ترین اصل مورد نیاز بشر است اما به جرات می توان گفت یکی از بنیادی ترین دانش ها و مهمترین عوامل پیشرفت انسان و شالوده و زیربنای سایر علوم قرن حاضر است. روابط عمومی چشم و چراغ یک سازمان و دستگاه است که باید همه چیز را ببیند و همه چیز را زیبا بنمایاند. روابط عمومی آیینه زیبایی هاست. یک اتاق شیشه ای است که از هر طرف همه چیز زیبا دیده می شود. مشاور امین مدیر و کلیه کارکنان بوده و کارکنان هم باید به وی اعتماد و اطمینان کامل داشته باشند و در یک کلام حافظ منافع دستگاه مربوطه و مردمی است که باآن سروکار دارند. روابط عمومی هنر و علم اجتماعی است که درون و برون سازمان و دستگاه را به هم پیوند می دهد.

از همین روست که نقش وجایگاه روابط عمومی در دنیا به عنوان هنر هشتم نامیده شده است چراکه این هنر  برای ارتقای سطح مدیریتی یک سازمان کمک شایان توجهی می کند.

روابط عمومی یک شغل اداری نیست بلکه یک شوق اداری است زیرا که تمامی فعالان این حوزه با عشق، شور و نشاط، بهره گیری از تکنولوژی روز و ایده های نوین و همچنین تزریق هنر و تفکر خلاق در حوزه‌ی اداری گام برمی‌دارند و روحشان با ایستایی و سکون منافات دارد. 

هسته اصلی روابط عمومی ها را ایجاد ارتباط با کانون‌های خبری و انتقال پیام‌ها تشکیل می دهند. باید اذعان نمود که وظیفه روابط عمومی پل ارتباطی است که در نقش یک واسطه اطلاعات درون و برون یک سازمان، نهاد، اداره و یا شرکت را به هم متصل و با ایجاد و برقراری ارتباط و اطلاع رسانی صحیح و به موقع سعی دارد از این پل ارتباطی برای نیل به مقصد و مقصود و خواسته های سازمان خود بهره ببرد. لذا ضروریست جهت حسن انجام این وظیفه باید به خوبی ابزار و وسایل و کانال‌های ارتباطی موجود در جامعه را شناخته و نسبت به نحوه کارکرد آنها علم و آگاهی کافی و وافی داشته باشد تا هنگام نیاز به ارتباط با مخاطبان بتوانند با قاطعیت و فوریت تصمیم بگیرند که از طریق کدام کانال یا کانال‌های موجود درجامعه و به چه طریقی نسبت به انتشار پیام خود اقدام نمایند.

در نظام ارتباطات اجتماعی مفاهیم روابط عمومی، ارتباطات و رسانه ها کاربرد مشترکی باهم دارند این دو مفهوم در یک نظام ارتباطی همواره به هم پیوسته بوده و به عنوان دو عنصر مرتبط با یکدیگر در تعامل می باشند. از سویی هم روابط عمومی و رسانه های جمعی و فضای مجازی ارتباطی وثیق و تکاملی باهم داشته و محورهای اطلاع رسانی هستند.

اگر این دو (روابط عمومی و رسانه ها و فضای مجازی) در جامعه شفاف، گویا و کامل نباشند طبیعی است که مخاطبان به سوی رسانه های دیگری خواهند رفت و آنها نیز اطلاعات و اخبار نادرست و مغرضانه و یکسویه را به جامعه و مخاطبان القا نموده که آثار سوء و مخربی در پی داشته و در نتیجه موجب سلب اعتماد افکار عمومی به مراکز اطلاع رسانی داخلی می شود. به عبارتی بهتر اگر روابط عمومی ها نتوانند و رسانه ها هم همکاری نکنند و با هم در تعامل نباشند اطلاع رسانی صحیح و مطلوبی در جامعه صورت نخواهد گرفت.

پس روابط عمومی بی تردید یک منبع خبری سهل الوصول، ارزان و مطمئن به لحاظ صحت و دست اول بودن اطلاعات برای رسانه هاست و در مقابل رسانه ها نیز یک ظرفیت عظیم و گسترده پیش روی روابط عمومی قرار می دهند تا ضمن انعکاس خبرها با افکار عمومی ارتباط برقرار کرده و در جریان بازخورد پیامهای خود نیز قرار گیرند.

صاحب نظران معتقدند اگر نقش روابط عمومی را در ایجاد و یا تقویت فرهنگ توسعه، بومی کردن سرمشق های توسعه، کشف و معرفی ظرفیت های جامعه، بازآفرینی فرهنگی، حفظ تعلق و پیوستگی بدانیم در این صورت باید بتواند از هر نوع گسستگی و ناپیوستگی جلوگیری کند و یا حداقل کاهش دهنده فاصله و شکاف میان جامعه و دستگاه مربوطه باشد.

پس یک روابط عمومی موفق زمانی می تواند بیشترین تاثیر خود را بر مخاطبان داشته باشد و به رشد و پویایی برسد که بتواند به موقع و دقیق از فعالیت تمامی بخش های سازمان و دستگاه مربوطه خود مطلع شود و این امر نیز مستلزم تعامل مداوم واحدهای مختلف سازمان و نهاد یا دستگاه با واحد روابط عمومی است.

فعال مطبوعاتی رسانه ای و اجتماعی